به دلیل اینکه کشتی‌های بزرگتر معمولاً در نزدیک پایگاه باقی می‌ماندند، در طول این سالیان ناوها بعنوان سلاح دوربرد نیروهای دریایی به‌شمار می‌آمدند و همچنان وظیفه آنها ردیابی و انهدام کاروان‌های تدارکاتی و پشتیبانی دشمن بود.
در اواخر سدهٔ بیستم با بازنشسته شدن رزم‌ناوها، ناوها به بزرگترین جنگده شناور تبدیل شدند و ماموریت آنها بیشتر حفاظت ناوگان‌ها از حملات هوایی و حمله ناوشکن‌های دشمن بود.
همچنین در ابتدای قرن بیستم ناوها سنگین‌ترین کشتی نظامی در حال کار بوده که فقط پنج کشور ایالات متحده، روسیه، فرانسه، ایتالیا، پرو از آنها بهره مند بودند و در حال حاضر با مرخص کردن ناو Vittorio Veneto توسط ایتالیا، فقط چهار کشور باقیمانده دارای ناو هستند.
ناو هواپیمابر که مورد بحث ما در این گزارش است یک کشتی جنگی بوده که برای حمل کردن و پوشش دادن هواپیماها و هلیکوپترهای جنگی طراحی شده‌است و به عنوان یک فرودگاه شناور عمل می‌کند، و اینگونه هواپیماها می‌توانند بدون سوخت‌گیری و توقف، عملیات در مسافت‌های دور را انجام دهند.
به عبارتی ناو هواپیمابر یک جنگ‌افزار بسیار گران‌قیمت است که بهای آن گاه تا ۴٫۵ میلیارد دلار می‌رسد. از این رو در سال ۲۰۱۱ تنها ۲۱ ناو هواپیمابر در حال فعالیت بودند که از این تعداد ۱۱ ناو متعلق به ایالات متحده آمریکا است.
جالب آن است که بدانیم ناوهای هواپیمابر آمریکایی و ناو هواپیمابر شارل دوگل فرانسوی‌ها از یک نیروگاه هسته‌ای برای تامین انرژی مورد نیازشان استفاده می‌کنند که به آنها اجازه می‌دهد مدت‌ها دور از آشیانه بی نیاز از سوخت گیری بمانند اما بقیه ناوها از سوخت‌های متعارف استفاده می‌کنند.
در واقع هر دو کشور اسپانیا و ایتالیا دارای دو فروند ناو هستند و شش کشور روسیه، بریتانیا، فرانسه، هند، برزیل، تایلند هر کدام یک ناو هواپیمابر در اختیار دارند.
چین نیز در حال بازسازی و تکمیل یک ناو هواپیمابر سابق شوروی است و هند و بریتانیا نیز هر کدام دو ناو هواپیمابر دیگر را در دست ساخت و بازسازی دارند. آمریکا نیز علاوه بر 11 ناو فعال خود، یک ناو ذخیره و یک ناو در حال ساخت داشته و سفارش تولید دو ناو دیگر را هم داده است.
بر اساس این گزارش، ژاپن با 20 ناو، کانادا و استرالیا 3 ناو، آرژانتین 2 ناو و هلند یک ناو، در گذشته صاحب ناو هواپیمابر نیز بودند.
سنگین‌ترین ناوهای هواپیمابر دنیا ناوهای آمریکایی کلاس نیمیتز هستند که شامل ۱۰ ناو با وزنی بین 100 تا 104 هزار تن می‌شوند و بین سال‌های 1975 تا 2009 وارد نیروی دریایی شده‌اند. سبک‌ترین ناو هواپیمابر فعال نیز ناو چاری ناروبت تایلند با 11هزار و 400 تن و سنگین‌ترین ناو هوپاپیمابر غیرآمریکایی ناو دریادار کوزنتسف روس‌ها با ۵۵ هزار تن وزن است.
لازم به ذکر است که در اوایل سدهٔ 21 ناوهای هواپیمابر در سرتاسر جهان گنجایش حمل 1250 هواپیما را داشتند.
ناوهای هواپیمابر معمولاً با چند کشتی دیگر به صورت گروهی حرکت می‌کنند. این کشتی‌ها می‌توانند تجهیزات پدافندی یا لوازم یدکی برای هواپیماها را تأمین کنند. معمولاً چند کشتی دیگر وظیفه محافظت از ناو اصلی را دارند مانند سامانه‌های پیش‌اخطار یا دفاع موشکی.
از این رو نخستین پرواز و فرود یک هواپیمای جت بر عرشه یک ناو هواپیمابر را جنگنده هاویلند ومپایر در دسامبر 1945 انجام داد.
همچنین بیشتر عرشه پرواز ناوهای هواپیمابر به طور کلی به صورت تختی هستند که به عنوان محل فرود و پرواز هواپیماها عمل می‌کند.
در دامه این گزارش بنا داریم تا ضمن اشاره به فعالیت‌های فنی ناوهای هواپیما بر ، آسیب‌پذیری آنها را نیز ذکر کنیم چرا که به اذعان کارشناسان امریکایی ایران به سرعت در حال دسترسی به توانمندی‌هایی به منظور هدف قرار دادن ناوهای آمریکایی در خلیج فارس است و در عین در اختیار داشتن زرادخانه‌ای از موشک‌های ضد ناو ، ناوگان زیردریایی‌ها و قایق‌های تندرو را توسعه داده است.
از آنجایی که هواپیماها برای به پرواز در آمدن باید به سرعت معینی برسند ولی با این حال باندهای پرواز در ناوهای هواپیما بر به نسبت کوتاه هستند و این امکان را برای هواپیماها فراهم نمی‌آورند. از این رو در ناوهای هواپیمابر از وسیله‌ای به نام منجنیق استفاده می‌شود.
منجنیق‌ها که با موتور بخار کار می‌کنند به هواپیما شتاب لازم برای پرواز را می‌دهند. قدرت این منجنیق‌ها به قدری است که در طول تنها دو ثانیه سرعت هواپیما را از صفر به 165 مایل در ساعت می‌رسانند. این کار باعث می‌شود که هواپیما سرعت لازم برای پرواز را کسب کند همچنین برای فرود آمدن هواپیمایی که 150 مایل بر ساعت سرعت دارد مجهز به یک دم زنجیری است که باید آن را به یکی از چهار کابل موجود روی باند گیر بیندازد که بعد از 96متر مسافت متوقف می‌شود.
بنابراین در ناوهای هواپیمابر، برعکس فرودگاه‌ها برای فرود آمدن هواپیما نباید سرعت خود را به کمترین حالت برساند بلکه باید دارای سرعت کافی باشد که در صورت ناتوانی خلبان در درگیر کردن دم زنجیری و کابل‌ها هواپیما با سرعتش بتواند از سوی دیگر ناو دوباره به پرواز در آید به علت مشکل بودن این کار معمولاً از برجسته‌ترین خلبانان برای ناوهای هواپیما بر استفاده می‌شود.
یک نوع از ناوهای هواپیمابر که ایالات متحده از آن استفاده نمی‌کند به گونه‌ای طراحی شده‌است که به منجنیق نیازی ندارد. در عوض دارای یک سکوی پرواز است، این نوع ناوها بیشتر هواپیماهای عمودپرواز VTOL یا STOVL (هواپیماهایی که به صورت عمود فرود می‌آیند و با طی مسافت کمی پرواز می‌کنند) را حمل می‌کند.
ازجمله ناوهایی که تقریبا در تمامی صحنه‌های جنگ جهانی دوم نقش آفرینی کرد "اچ ام اس ویکتوریوس (به انگلیسی R38،HMS Victorious)"نام داشت که دومین ناو هواپیمابر از ناوهای هواپیمابر کلاس ایلاستریوس بود که دستور ساخت آن در نیروی دریایی انگلستان در سال 1936 داده شد و در سال 1937 ساخت آن شروع شد و دو سال بعد در شروع جنگ جهانی دوم (1939) به آب انداخته شد. با این حال تا 1941 که نیاز شدیدی به شناورهای اسکورتی احساس می‌شد وارد نیروی دریای بریتانیا شد.
یادآوری این نکته ضروری است که پیشرفتهای ایران در ناوگان دریایی امری کاملا محسوس است و در این راستا حتی مقامات واشنگتن از آسیب پذیر بودن کشتی های جنگی آمریکایی در ساعات اولیه وقوع جنگ احتمالی در خلیج فارس ابراز نگرانی کرده‌اند.
تحلیلگران نظامی کنونی و پیشین آمریکا بر این امر اذعان کرده‌اند که حتی پیشرفته‌ترین ناوهای جنگی آمریکا در برابر موشک‌های کوتاه‌برد و قایق‌های گشتی تندرو ایران آسیب‌پذیر هستند.
از این رو واشنگتن اعلام کرده است که رزمایش‌های جدید نظامی از جمله مانور مین‌روبی در خلیج فارس برگزار می‌کند همچنین ایستگاه‌های راداری در کشور قطر راه‌اندازی کرده است.
واشنگتن پست در گزارش خود می‌افزاید در هر صورت توان موشکی و دفاعی ایران برای تحمیل ضربات سهمگین به ناوهای جنگی آمریکا در مقایسه با 10 سال گذشته بسیار افزایش یافته است.
گفتنی است که مقامات پنتاگون در تحقیقات انجام شده در ماه آوریل هشدار دادند که سامانه دفاعی و موشکی ایران به سطح خطرناکی از پیشرفت دست پیدا کرده است.
برخی کارشناسان با توجه به توان فزاینده ایران در واکنش به تحرکات ناوهای آمریکایی اقدام واشنگتن در استقرار ناوهای جنگی پیشرفته و ناوهای هواپیمابر در خلیج فارس را مورد تردید قرار داده‌اند.
بنابر این گزارش این ناو هواپیما با شماره بدنه "CVN74” و با نام «یو اس اس جان سی استنیز» پس از عبور از تنگه هرمز و هنگام ورود به دریای عمان (محدوده رزمایش ولایت ۹۰) بلافاصله توسط سامانه‌های شنود الکترونیک نیروی دریایی ارتش شناسایی و سپس یک فروند هواپیمای بال ثابت گشت و شناسایی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با پرواز از نزدیکی این ناو ضمن تصویربرداری و شناسایی مثبت از آن، اطلاعات این ناو هواپیمابر آمریکایی را به مرکز فرماندهی مخابره کرد.
ناو هواپیمابر «یو اس اس جان سی استنیز» در سال 1989 میلادی به منظور انجام ماموریت‌های مختلف از جمله عملیات‌های دریایی، پشتیبانی نیروی هوایی، مین‌ریزی، ایجاد حصارهای دریایی و هوایی و نیز حمل انواع هواپیماهای ارتش آمریکا به مناطق دیگر ساخته شد. این ناو با دارا بودن دو رآکتور هسته‌ای و با قابلیت حمل 15 تا 20 فروند جنگنده یکی از مهمترین ناوهای هواپیمابر ارتش آمریکاست.
گفتنی است که رهبر معظم انقلاب که در سال 1366 به عنوان رئیس جمهور وقت کشورمان، در حاشیه رزمایش شهادت در خلیج فارس اظهار داشتند: « اگر (ناوهای خارجی) وارد خلیج فارس بشوند، سرشان را بیاندازند پایین و با یک آرم بین المللی قصد تعرض به جایی یا چیزی را نداشته باشند، کسی هم به آنها تعرضی نخواهد کرد چون ما شروع به ایجاد تشنج نمی‌کنیم. اما چنانچه قصد تشنج آفرینی و تحریک داشته باشند همچنان که امریکائی‌ها داشتند، چه امریکا چه فرانسه و چه هر قدرت دیگری، بخواهند با حضور در خلیج فارس قدرت خودشان را در منطقه تحکیم بکنند، یقینا برخورد بوجود خواهد آمد و در آن برخورد آسیب‌پذیری آنها بسیار زیاد خواهد بود. این ناو فرانسوی و ناوهایی که امریکائی‌ها نام می‌برند و تبلیغ می‌کنند، این‌ها یقینا ناوهای مدرن و پیشرفتهای است که موشک و امکانات دارد. اما آنچیزی که امروز در خلیج فارس به عنوان قدرت نظامی جمهوری اسلامی حضور دارد، از یک خصوصیتی برخوردار است که این پیچیدگی‌های تکنیکی در مقابله با آن ناتوان است.»
* حماسه شهید نادر مهدوی، کابوسی که از یاد آمریکایی‌ها نخواهد رفت
آنچه مسلم است اینکه جمهوری اسلامی ایران تجربه رویارویی مستقیم با ناوهای آمریکایی در خلیج فارس در جریان جنگ تحمیلی را نیز داشته از جمله ماموریت‌هایی که به فرماندهی دلاور شهید "نادر مهدوی" و گروه چند نفره تحت امر وی در سال 66 واگذار شد؛ شهید نادر مهدوی با همراهی اندک همرزمانش، خلیج فارس را تا ماه‌ها برای ناوگان فوق‌مدرن آمریکا و متحدانش ناامن کرد و حیثیت نظامی دولتمردان این کشور را بارها به بازی گرفت و کابوسی فراموش نشدنی برای نظامیان آمریکایی به یادگار گذاشت.
بر اساس این گزارش؛ یکی از ماموریت‌های شهید مهدوی در مواجهه مستقیم با ناوهای آمریکایی، هنگامی بود که نخستین کاروان نفتکشهاى کویتى تحت پرچم آمریکا و با اسکورت ناوشکنهاى ابرقدرت غرب، دو روز بعد از تصویب قطعنامه 598 حرکت خود را از سواحل امارات متحده عربى در دریاى عمان آغاز کرد. کاروان اسکورت نفتکشهاى "گس پرنس " و "بریجتون " - که نامهاى عربى آنها توسط شرکت آمریکایى عوض شده بودند - با سرو صداى زیادى مأموریت خود را آغاز کرده و به سلامت از تنگه هرمز گذشتند اما، در نزدیکى جزیره فارسى با خطر جدى مواجه شده و نفتکش 400 هزار تنى "بریجتون " با یک مین 270 کیلویى برخورد کرد. بازتاب این حادثه بسیار گسترده بود.
علىرغم این که آمریکا سعى کرد این حادثه را بى اهمیت تلقى کند اما چنین ضربه‌اى براى حیثیت سیاسى و نظامى آمریکا جبرانناپذیر بود و مهمتر از همه این که عملاً ابتکار عمل در خلیج فارس را به دست ایران مىداد. این رخداد سبب شد که کاروانهاى بعدى بی‌سر و صدا و تبلیغات و با رعایت پنهان کارى از سواحل کویت به دریاى عمان و بالعکس حرکت کنند، در حالى که همواره خطر مینها، قایقهاى تندرو و موشک هاى کرم ابریشم را احساس می‌کردند.
نادر مهدوی، سرانجام در 16 مهر ماه 1366 پس از آن که ناوگروهِ تحت امرش، یک فروند بالگرد آمریکایی را سرنگون ساخت، با آتش مستقیم تفنگداران دریایی آمریکایی مجروح شد و به اسارت آنان در آمد. سپس در عرشه ناو «یو اس. چندلر» مورد شکنجه قرار گرفته و به شهادت رسید.
اما جمهوری اسلامی ایران در راستای مقابله با ناوهای متجاوز آمریکایی، راهکارهای مختلفی ارائه کرده که ساخت موشک "خلیج فارس" گواهی بر این ادعا است.
این موشک ارتقاء یافته، موشک فاتح 110 است که به علت بالستیک بودن با سرعت فوق صوت حرکت می‌کند. این سرعت باعث می‌شود تا انهدام موشک توسط سپرهای دفاعی ناو هواپیما بر بسیار سخت شود.
بر اساس این گزارش؛ فرمانده هوا و فضای سپاه پاسداران در توصیف وضعیت نظامی موشک فوق اظهار داشت: یکی از قابلیت‌های ارزشمند موشک خلیج فارس این است که اگر با هر تهدیدی مواجه شود، ابتدا به ساکن مورد مذکور را هدف قرار داده و چنانجه با هر هدف متحرک بزرگ دیگری نیز برخورد کند به راحتی مورد اصابت قرار خواهد داد.
سردار حاجی زاده افزود: موشک خلیج فارس از ارتفاع بسیار بالا بر روی هدف متحرک یا ثابت قفل می‌کند و سپس به سوی هدف شیرجه می‌رود. این تصویر با دوربین موشک قابل رویت است.
همچنین علاوه بر این توان که موشک خلیج فارس برای ایران ایجاد کرده، ایران توانسته با شلیک موشک‌های دور برد به دهانه اقیانوس هند توان دیگری را به نمایش بگذارد.
گفتنی‌است، موشک خلیج فارس در رزمایش پیامبر اعظم(ص) که تیرماه اسال جاری برگزار شد، مورد آزمایش قرار گرفت و توانست با موفقیت صددرصد دشمن فرضی را نابود کند.
اما این موشک‌ها زمانی می‌توانند موثر باشند که ایران بتواند به مختصات دقیقی از ناوهای آمریکایی مورد هدف دست یابد و لازمه این کار رصد دقیق ناوهای دشمن است. این وظیفه به عهده پهپادها گذاشته شده که از ارتفاع بسیار بالا و دور از دید رادارها بر روی ناوها قفل می‌کنند بدون آنکه حتی هواپیماهای روی عرشه بتوانند آنها را رهگیری و منهدم کنند.
نکته مهم تر آنکه این پهپادها می‌توانند پخش مستقیم تردد ناو را از خلیج فارس به تهران مخابره کنند.
اتفاقی که چند سال قبل در یک اجلاس عمومی با موفقیت اجرا شده و تصاویر مستقیمی از تردد ناوها در منطقه خلیج فارس که توسط پهپادهای ایرانی مخابره شده بود به صورت زنده و مستقیم در تهران به نمایش در آمد.
در پایان باید به مسئله اذعان داشت که ادعاهای واهی آمریکا با تفاسیری که از تسلیحات پیشرفته جنگی ارائه می‌کنند، در برابر توان نظامی ایران با وجود این که سال‌هاست آماج تحریم‌های مختلف بین‌المللی به سرکردگی استکبار جهانی قرار داشته، حائز هیچ نقطه قوتی نیست.
در گزارش بعد، بصورت مبسوط به بررسی توانمندی جمهوری اسلامی ایران در ساخت ناوها و بخصوص قابلیت‌های ناوشکن "جماران" خواهیم پرداخت.
